ZEKA OYUNLARININ VE AKADEMİK BAŞARI

Zeka; kavram, ilke, algı ve yönergeleri kullanarak soyut ya da somut nesneler arası ilişki ya da ilişkileri kavrayabilme, analiz yapabilme, akıl yürütme ve bu becerileri belli bir amaca ulaşmak için kullanmaktır. Belirtilen becerileri harekete geçirecek her türlü etkinlik zeka oyunudur. Bu amaçla son yıllarda Milli Eğitim Bakanlığı (MEB) ortaokul kademesine Zekâ Oyunları dersini de dahil etmiştir.

Beyin nöroplastik yapıda ve sınırsız bir öğrenme kapasitesine sahiptir. Özellikle çocuklarda ve ergenlerde zihinsel yetenekleri geliştirmenin en etkili yolu ise oyunla eğlenerek öğrenmedir. Çocukların özellikle matematik gibi analitik düşünme gerektiren sayısal alanlardaki becerilerini ve başarılarını artırmak için zeka oyunlarından faydalanılması gerekir. Türkiye'de, TBT'nin müfredatını hazırladığı Zeka Oyunları dersinin 2012 yılından bu yana ortaokullarda seçmeli ders olarak okutulması, eğitim sisteminde de yapılanmaya gidilmesi yönünde ağırlıkların verildiğinin göstergesidir.

Zeka oyunları gerçekçi deneyimlerle öğrenmenin temelinde yatan 5 öğretimsel stratejiyi destekler. Bunlar; yaparak-yaşayarak öğrenme, deneyimsel öğrenme, rehberli deneyimsel öğrenme, vaka (olay) temelli öğretim  deneyimsel öğrenme ile sorgulamaya dayalı öğrenmenin bileşimidir. Öğrenci gerek gerçek hayatta gerekse sınav sürecinde akademik başarısını arttırmak adına bu stratejileri kullanarak sorunlar karşısında hızlı ve başarılı olabilmektedir.

Zekâ oyunları ile öğrencilerin zekâ potansiyellerini tanıması ve geliştirmesi, problemler karşısında farklı ve özgün stratejiler üretmesi, hızlı ve doğru karar alması, sistematik bir düşünce yapısı geliştirmesi, farklı bakış açıları oluşturabilmesi, zekâ oyunları kapsamında bireysel veya takım halinde, rekabet ortamında çalışma becerileri üretmesi  ve problem çözme basamaklarını kullanarak problem karşısında hızlı ve etkili bir şekilde, olumlu bir tutum geliştirmesi amaçlanır. Öğrencilerin bu sayede özgüvenleri artar ve akademik dersler karşısındaki başarıları olumlu yönde etkilenir.

Zeka oyunları tüm dünyada kabul edilen yapılandırmacı ve bilişsel yaklaşımlı eğitim modellerine de oldukça uygundur. Sosyal etkileşim, sosyal öğrenme, aktif öğrenme, yaparak yaşayarak öğrenme, deneyimsel öğrenme, keşfederek öğrenme gibi kavramları kazanmaya yönelik destekleyici bir nitelik taşır. Öğrencilerin aktif öğrenme ortamında öğrenmesi, sosyal etkileşimin ve sosyal öğrenmenin olması, öğrenmenin oyun tabanlı etkinliklerle yapılması ve oyunlaştırmanın bazı özelliklerinin kullanılmasından, çabuk öğrenmeye yönelik de kolaylaştırıcı, destekleyici olup zihni  çalıştırma yönünden de oldukça zengindir. Zeka oyunlarıyla ilgilenen çocukların analitik düşünme ve problem çözme becerileri sebebiyle ulusal sınavlarda daha yüksek puanlar elde etme olasılığı artar. Süre problemi yaşamaz, stresle baş etmeyi bilir.

Akıl yürütme ve problem çözme becerisinin gelişmesi, konsantrasyon süresi ve derinliğinin artması, okuduğunu anlama, anladığını uygulama beceri ve hızının artması, sorunlarla başa çıkma, yenilgi karşısında pes etmeme ve yeniden başlayabilme becerisi, yaratıcılığın gelişimi, motor becerilerin gelişimi, üç boyutlu görebilme, görünmeyeni canlandırabilme becerisinin artması, çok yönlü/stratejik/eleştirel düşünebilme, eldeki verileri doğru değerlendirme ve bunları sonuca ulaşmada verimli ve akılcı kullanabilme, sebep-sonuç ilişkisini doğru kurabilme, planlı hareket etme yetisi, durumlar karşısında farklı çözüm yolları/stratejileri geliştirebilme, kaybetmeye tahammül, başaranı ve başarıyı takdir edebilme, sabretme ve kararlı olma, ekip çalışmasına yatkınlığın artması, sosyal başarının artması, bireysel özgüven, akademik (sınav/ders) başarılarının artması, girişimcilik, bilgi teknolojilerini kullanma gibi pek çok yadsınamayacak kazanımı da vardır.

Zeka oyunlarında başarı hızlı ve doğru bir şekilde akıl yürütmeye dayanmaktadır. Zeka oyunları ezbere dayalı bir ders değil, sürekli değişen türleri ve zorluk seviyeleri olan geliştirici etkinliklerdir. Ömür boyu, günlük hayatta bile kullanılabilecek bir kazanımı vardır. Temeli problem çözmedir. Öğrencilerin problemlerini gerçek dünya sorunlarıyla öznelleştirmelerini sağlar. Güçlü bir iletişim aracıdır ve profesyonel şirketlerin eğitimlerinde bile takım çalışmasını öğretmek amacıyla kullanılmaktadır. Hatta bazı kurumlarda işe alım veya seminer/staj dönemlerinde bile kullanılır. Entelektüel bilgi ve birikimin evrensel bir göstergesi olarak görülür. Oyunlardaki başarı veya başarısızlığın çok veya az zeki olmanın bir göstergesi olmadığı vurgulanır. Özgüven ile ilgili özelliklerinin gelişimine katkı sağlar.